Fun facts over Rome – wist jij dit al?
29 januari 2021
Alle wegen leiden naar Rome, weten we. Rome wasn’t built in a day, weten we. Roman Holiday, kennen we. De stad waar Julius Caesar is vermoord, waar Petrus gekruisigd werd en waar Constantijn zich bekeerde. Niemand is Roomser dan de paus niets is zo oud als de weg naar Rome. Veel feitjes uit Rome behoren tot onze algemene kennis. Maar – kende jij deze fun facts over Rome al?
Rome was niet de eerste hoofdstad van Italië
Vanaf het begin van Risorgimento zag men Rome als de ‘natuurlijke’ hoofdstad van Italië. Het duurde echter even voordat het zover was. De Paus was in de loop der eeuwen nogal gehecht geraakt aan zijn staat(je) en gaf dat niet zomaar op. Italië zag het licht in 1861, maar pas in 1870 stormde Garibaldi van de Gianicolo en verhuisde men de hoofdstad van Florence naar Rome. Het monument ter ere van eerste koning van Italië, Victor Emanuel II, is niet te missen. Il Vittoriano is indrukwekkend, in ieder geval qua formaat. Het ruiterstandbeeld van de koning is enorm. Om te vieren dat het monument bijna gereed was, organiseerde men een dinertje in de buik van het paard!
Er is een Nederlandse paus geweest, maar dat was geen succes
Toen het conclaaf Adriaan Boeyens in 1522 verkoos tot paus, was Adriaan niet eens aanwezig. De Hollandse kardinaal was zo’n underdog dat hij in niet de moeite had genomen om naar Rome af te reizen, want: waarom? Adriaan verbleef als kardinaal en ex-regent aan het hof van Karel V in Spanje. Van daaruit vertrok de timmermanszoon uit Utrecht als paus Adrianus VI naar Rome. Beetje jammer dat er in Ostia niemand stond om hem op te halen, gelukkig was hij heel gewoon gebleven: hij reisde verder per Ezel. Adrianus’ voorganger had een lege schatkist achtergelaten. Adrianus ging op zn Hollands praktisch aan de slag: bezuinigen. Het feest was even over en Adrianus maakte zich daarmee legendarisch on-populair. Hij stierf in 1523 onder redelijk mysterieuze omstandigheden – net voordat hij kans had gehad het plafond van Michelangelo in de Sixtijnse kapel weer over te schilderen.
De Sint Pieter is niet de kathedraal van Rome
De paus zetelt in Vaticaanstad, maar de Sint Pieter is níet de kathedraal van Rome: dat is de San Giovanni in Laterano. In San Giovanni is de paus de bisschop, en dus is San Giovanni de kathedraal van de stad. San Giovanni is de oudste kerk in Rome, en daarmee van de wereld: de moeder aller kerken. Papale arcibasilica maggiore cattedrale arcipretale del Santissimo Salvatore e dei Santi Giovanni Battista ed Evangelista in Laterano (zeg maar Jan) is gesticht door keizer Constantijn in 313, maar van die oorspronkelijke basiliek is niet héél veel over. Halverwege de 17e eeuw tekende barok-ster en Bernini’s grootste concurrent Francesco Borromini voor een grootse verbouwing. Van de opnieuw en opnieuw en opnieuw verbouwde middeleeuwse kerk moest hij ter ere van het jubeljaar een moderne kerk maken.
De oudste joodse gemeenschap in Europa is die van Rome
Je denkt bij Rome waarschijnlijk meteen aan de paus, maar er is hier nog veel meer te geloven. De oudste joodse gemeenschap in Europa is die van Rome. De eerste joden vestigden zich al in de tijd van de Romeinse republiek in Rome, in eerste instantie trans tiberim (Trastevere), aan de overkant van de Tiber. Rond 1200 verplaatste de gemeenschap zich naar het huidige Ghetto di Roma, in de buurt van het Teatro Marcello. Paus Paulus IV bepaalde in 1555 dat de joodse gemeenschap in de pauselijke staat in een geïsoleerde zone moest wonen. Die buurt moest, naar Venetiaans voorbeeld, ommuurd worden. Tussen zonsondergang en zonsopgang werden de poorten gesloten.
Er volgde onder verschillende pausen periodes van (relatief) meer en minder vrijheid, maar de joodse Romeinen moesten tot 1870 verplicht in het Ghetto wonen. In 1888 werd de muur afgebroken. In het Ghetto di Roma ontstond zo een specifiek romeins-joodse keuken, waaruit veel gerechten nog altijd zeer graag gegeten worden. Vetrek niet uit Rome zonder Carciofi alla Giudia te hebben gegeten!
Een antieke vuilnisbelt naast een piramide…
Ingeklemd tussen de Via Marmorata en de Tiber ligt de wijk Testaccio. Een van de leukste wijken van de stad, gebouwd rondom het slachthuis (tegenwoordig culturele hub). Testaccio is gebouwd als als arbeiderswerk en vernoemd naar de Monte Testaccio. In de oudheid kwam een groot gedeelte van de voedselvoorraad aan in de rivierhaven die hier lag. De amforen waar olijfolie in ‘verpakt’ was werden stukgeslagen en de scherven netjes opgestapeld. Monte Testaccio is dus inderdaad niet één van de zeven heuvelen, maar een antieke vuilnisbelt. Aan de rand van Testaccio vind je overigens ook nog een heuse piramide. Dat de oude Romeinen fan waren van Egypte is ook te zien aan de vele obelisken die zij helemaal naar Rome brachten. Senator Gaius Cestius ging een stapje verder: hij wilde graag begraven worden in een piramide, en zo geschiedde.
