Calatrava Valencia: een overzicht van zijn werk in de stad

Iconisch voor Valencia zijn de witte futuristische gebouwen van het Ciutat de les Arts i les Ciències, de Stad van Kunst en Wetenschappen. Santiago Calatrava, geboren in Valencia in 1951, is de architect achter deze spacey bouwwerken die je op verschillende plekken in de stad tegenkomt.

Calatrava studeerde aan het Instituut voor architectuur in Valencia en het Instituut voor Technologie in Zürich. In 1981 richtte hij zijn eerste kantoor op en sindsdien ontwerpt hij gebouwen over de hele wereld. De architect laat zich inspireren door organische elementen; verfijnde en soepele vormen van de mens en uit de natuur zie je terug in zijn werk. Zijn stijl is te herkennen aan het gebruik van witte materialen, veel glas en licht, en lange lijnen.

Vanaf de jaren 90 ontwierp Calatrava verschillende architectonische hoogstandjes voor Valencia, waaronder het Ciutat de les Arts i les Cièncles. Dit stukje Valencia heeft nog het meest weg van een futuristische stad in een aflevering van Star Trek. De Stad van Kunst en Wetenschappen is dé plek om je ogen uit te kijken en een van de must-see bezienswaardigheden in Valencia. Maar ook op andere plekken in de stad kun je werk van Calatrava tegenkomen. Ga op pad met deze lijst om niets te missen.

 

Ciutat de les Arts i les Ciències

Ciutat de les Arts i les Ciències is een gebied waar wetenschappen en kunst samenkomen. Kunst in de vorm van opera, beeldenexposities en architectuur. Wetenschappen in het wetenschapsmuseum en in de zonnewijzers buiten. Het is de verzamelnaam van het deel van de stad waarin je veel van de  ontwerpen van Calatrava terug vindt.

 

Palau de les Arts Reina Sofía

Palau de les Arts Reina Sofía is het paradepaardje van Calatrava. De bouw van dit operacomplex startte al in 1995 en is sinds 2005 geopend. Het is zo’n 75 meter hoog met een oppervlakte van 40.000 m2. Er zijn vier zalen in het complex. De grootste is El Auditorio, met plek voor 1.500 mensen. De hoofdzaal, La Sala Principal heeft met 1.481 zitplaatsen net iets minder zitplek. De Aula Magistral en de Martin y Soler hebben beide plek voor 400 man. Hiermee is het Palau de les Arts Reina Sofía het grootste operahuis van Europa. Iedere dag zijn er Engelstalige rondleidingen. Een van de redenen dat de bouw zo lang duurde, was omdat Calatrava de binnenkant van La Sala Principal volledig wilde voorzien van donkerblauw mozaïek van Valenciaans keramiek. Nu kost het sowieso veel werk om zo’n grote zaal te mozaïeken, maar de akoestiek moest uiteraard ook nog eens perfect zijn. Door in de zaal houten balkons in een golvende beweging te plaatsen, is er verrassend genoeg gezorgd voor een uitstekende akoestiek. Op 26 oktober 2006, ruim een jaar na opening, kon eindelijk de eerste opera plaatsvinden in de zaal.

L’Hemisfèric

Een ander gebouw, L’Hemisfèric, wordt ook wel ‘het oog der wijsheid’ genoemd. De buitenste schil kan open. In het donker, met de lampen aan, zie je een mooie spiegeling in het water. In de binnenste bol is een IMAX-bioscoop. Ook dient het als een planetarium: dan wordt de sterrenhemel op het scherm van wel 900 m2 geprojecteerd. Dit gebouw was het eerste dat geopend werd voor publiek in Ciutat de les Arts i les Ciències in 1998. Ook als je geen Spaans spreekt, kun je hier terecht voor een filmavondje. Sommige films worden in het Engels vertoond, en anders zijn er koptelefoons beschikbaar waarin je de vertaling in het Engels of Frans kunt horen.

Museo de las Ciencias

Het gebouw van het wetenschapsmuseum, Museo de las Ciencias, lijkt op een geraamte van een walvis. Het is een interactief museum voor kinderen, maar is ook erg interessant voor volwassenen. Het motto van het museum is “Verboden niet aan te raken”. Door zelf experimenten uit te voeren, leer je hier spelenderwijs van alles over wetenschap. Het gebouw werd in 2000 geopend. De benedenverdieping, ook wel Calle Menor genoemd, is vrij te bezoeken zonder museumticket.

 

L’Umbracle

De 320 meter lange Umbracle is ontworpen als toegangspoort van de Ciutat de les Arts i les Ciències. Het is een publieke stadstuin van zo’n 17.000 m2 groot, die in 2001 geopend werd. In de tuin staan palmbomen en sinaasappelbomen, en er groeien onder andere plantensoorten die typisch Valenciaans zijn. De tuin bestaat uit een open structuur van 18 meter hoge bogen, een soort van skelet. Het was eigenlijk de bedoeling dat deze structuur volledig begroeid zou worden door 450 soorten klimplanten die in de tuin geplant zijn. Hierdoor zou er een overdekt en schaduwrijk park ontstaan in de stad (umbra is Latijn voor schaduw). De architect had er echter geen rekening mee gehouden dat de warmte te intens is voor de klimplanten, en dat ze in de zomer niet genoeg water krijgen. Helaas zal de tuin daardoor nooit overgroeid worden. Toch is het een fijne plek om door heen te slenteren. Je vindt er bijvoorbeeld de Paseo del Arte, een kunstpromenade in de open lucht met sculpturen van hedendaagse kunstenaars. In de zomermaanden verandert een deel van de tuin in een openluchtdiscotheek. De tuin is vrij te bezoeken.

 

L’Agora

Het laatste complex dat Calatrava opleverde in de Ciutat de les Arts i les Ciències was L’Agora in 2009. Opvallend is dat dit gebouw niet wit is, zoals de meeste van zijn bouwwerken, maar donkerblauw. Een groot deel van het gebouw is afgewerkt in de Spaanse mozaïekstijl trencadís. Agora is een multifunctioneel complex dat gebruikt wordt voor congressen, optredens en exposities, maar ook het tennisevenement Valencia Open 500 werd hier georganiseerd. De bijzondere strcutuur van het gebouw is van binnen goed te zijn. Helaas is het alleen te bezoeken tijdens een evenement.

 

Assut de l’Or

In Valencia is de moderne brug Assut de l’Or vanwege zijn vorm beter bekend als El Jamonero (‘de hamstandaard’). De brug werd eind 2008 voltooid. Hij toont veel gelijkenissen met de door Calatrava ontworpen Puente del Alamillo in Sevilla. Het is een van de bruggen die Calatrava over de voormalige rivierbedding van de Túria heeft aangelegd. Met 125 meter is dit meteen ook het hoogste punt van de stad. De brug verslaat daarmee de Torre de Francia (115 meter) en het Melia Hotel (118 meter).

 

Metrostation Alameda

Een van de mooiste metrostations van Valencia is Alameda, ontworpen door Calatrava. Dit project was een van zijn eerste in Valencia. Het werd afgerond in 1995, samen met de bovengrondse Pont de L’Exposició, de Alameda-brug. Het licht dat binnenkomt via de driehoekige ramen in het plafond, weerkaatst op de witte mozaïektegels, en het lijnenspel is zeer herkenbaar voor de ontwerpen van Calatrava. Mocht je stoppen bij deze halte (lijn 3, 5, 7 en 9), dan is het zeker de moeite waard om even uit te stappen.

 

Calatrava Valencia: de controverse

Ondanks dat de iconische bouwwerken, sommigen noemen het ook wel kunstwerken, van Calatrava vaak spectaculair en out of this world zijn, is niet iedereen in Valencia blij met zijn werk. Hij trok zich bijvoorbeeld niet veel aan van het budget van 300 miljoen euro, waardoor de uiteindelijke kosten voor de Ciutat de les Arts i les Ciències neerkwamen op 900 miljoen euro. Daarnaast brokkelden de tegels van het dak van het Palau de les Arts Reina Sofía al vrij snel na oplevering af, wat een boel reparatiekosten met zich meebracht. En zo waren er nog een aantal issues waar de gemeente van Valencia tegenaan liep in de ontwerpen van Calatrava. De inwoners hebben dan ook gemengde gevoelens jegens zijn ontwerpen.

Controversieel of niet, we kunnen wel stellen dat de bouwwerken van Calatrava de stad goed op de internationale kaart heeft gezet en mede dankzij zijn ontwerpen is Valencia tegenwoordig een gewilde stedentrip-bestemming.